Ściągawka alergika - alergia na pyłki roślin

fot. phere

Kichasz, masz podrażnione spojówki czy nieżyt nosa? Takie objawy nie muszą być wcale efektem przeziębienia. Zwłaszcza, gdy pojawiają się w słoneczne dni, w trakcie pobytu w plenerze, a zmniejszają się lub wręcz zanikają po powrocie do domu czy w czasie ulewy. Winowajcą mogą tu być rośliny.

fot. Sue Surridge/flickr

Wszyscy wiemy, że wdychanie pyłku wielu z nich bywa powodem alergii – na szczęście sezonowej. Każdy gatunek pyli przecież w innym czasie. Jeśli więc jesteś alergikiem uczulonym na pyłki (lub jest nim któryś z domowników) koniecznie sprawdź, która roślina właśnie teraz Ci dokucza - lub zamierza to zrobić w najbliższym czasie.

Z myślą o Tobie przygotowałam praktyczną ściągawkę - kalendarz pylenia roślin, z którego dowiesz się, w których miesiącach stężenie poszczególnych pyłków jest największe. Warto wiedzieć, że rośliny pylą praktycznie przez cały rok – najintensywniej od połowy lutego do końca października.

fot. pixabay

Luty
To typowy okres pylenia leszczyny oraz grzyba z rodzaju Aspergillus. W połowie miesiąca zakwitają też olchy, wprawdzie rzadko sadzone w ogrodach, ale często spotykane na terenach podmiejskich. Pyłek tych drzew jest najczęstszą przyczyną alergicznego nieżytu nosa w naszym klimacie. Okres pylenia olchy obejmuje luty i marzec, ale po długiej zimie jej pyłek może się unosić w powietrzu również w kwietniu. W lutym zaczyna też pylić cis - krzew chętnie sadzony w przydomowych ogrodach i parkach, co zwiększa niebezpieczeństwo kontaktu z tym alergenem.
Podsumowanie - w lutym pyli: leszczyna, olcha, cis, grzyb Aspergillus

Marzec
Wprawdzie stopniowo kończy się już pylenie leszczyny (choć na terenach podgórskich oraz na Suwalszczyźnie właśnie teraz pyli ona najbardziej), ale w powietrzu we wszystkich regionach Polski wciąż unoszą się alergeny cisu i olchy. W marcu może nam też dokuczać wierzba, topola i brzoza, której pyłek ma bardzo silne właściwości uczulające. Poza tym w powietrzu obserwujemy średnie stężenie grzyba z rodzaju Aspergillus. Kwiatostany drzew są chętnie odwiedzane przez pszczoły. Rozpoczyna się więc niebezpieczny okres dla osób uczulonych na jad tych owadów.
Podsumowanie - w marcu pyli: leszczyna, cis, olcha, wierzba, topola, brzoza, grzyb Aspergillus

Kwiecień
Nie musimy się już obawiać olchy (choć jej pyłek może być obecny w powietrzu jeszcze na początku kwietnia), ale bardzo silnie pylą: wierzba, brzoza, grab, jesion i topola. Z końcem kwietnia uaktywnia się też dąb (najpierw szypułkowy, potem bezszypułkowy), stanowiący duże zagrożenie dla alergików. Pylić zaczynają też (na razie lekko) trawy – wróg numer jeden osób uczulonych na pyłki. Alergizującą działalność rozpoczyna także grzyb Cladosporium, nadal może nam też dokuczać Aspergillus. Coraz częściej jesteśmy też narażeni na ugryzienia pszczół i os, a co za tym idzie - na alergie wywołane ich jadem.
Podsumowanie - w kwietniu pyli: wierzba, brzoza, grab, jesion, topola, dąb, grzyby Cladosporium i Aspergillus

Maj
To już koniec pylenia wierzb, brzóz, grabów i topól, ale wciąż zagraża nam pyłek dębu. Jesteśmy też narażeni na alergeny buka (drzewa często sadzonego w ogrodach i parkach). Wprawdzie w powietrzu dominuje teraz pyłek sosny (alergię wywołują tylko jej kwiaty męskie) i świerku, ale na szczęście związane z nim uczulenia są stosunkowo rzadkie. Za to silnie alergizują (i intensywnie pylą) trawy. Zaczyna się też pylenie żyta i chwastów (np. pokrzywy, babki lancetowatej, szczawiu) oraz grzybów Cladosporium i Alternaria. Zagraża nam również jad owadów: pszczół i w mniejszym stopniu os.
Podsumowanie - w maju pyli: dąb, buk, sosna, świerk, trawy, żyto, pokrzywa, babka, szczaw, grzyby Cladosporium i Alternaria

Czerwiec

To jeden z najtrudniejszych miesięcy dla alergików, gdyż nakładają się na siebie okresy pylenia wielu roślin. W powietrzu wciąż obecny jest pyłek krzewów i drzew - emituje go w dużych ilościach lipa drobnolistna, bez czarny i w mniejszych – platan, coraz chętniej uprawiany w naszym klimacie. To również szczyt aktywności traw (stężenie ich pyłku jest teraz bardzo wysokie) oraz żyta. Właśnie dlatego w czerwcu osoby uczulone powinny się trzymać z dala od łąk czy pól. Silnie pylą też teraz wszystkie grzyby. W czerwcu kontynuuje lub zaczyna swą alergizującą działalność wiele chwastów, m. in. szczaw, babka, komosa, pokrzywa.
Podsumowanie - w czerwcu pyli: lipa, bez czarny, platan, trawy, żyto, szczaw, babka lancetowata, komosa, pokrzywa, grzyby

Lipiec
W tym miesiącu alergikom najbardziej zagrażają pyłki grzybów oraz jad pszczół. Podobnie jak w czerwcu wciąż silnie pyli lipa drobnolistna oraz (nieco słabiej) żyto i trawy, których pyłki wciąż są obecne w powietrzu - zwłaszcza w pierwszej połowie lipca. W drugiej dekadzie miesiąca ich stężenie nie przekracza już wartości średnich. Jednocześnie wzmaga się alergizująca działalność bylicy – w pogodne dni stężenie jej pyłku osiąga wysokie wartości. W szczytowym okresie pylenia jest też komosa oraz pokrzywa, której pyłek nie ma na szczęście silnych właściwości uczulających. W niewielkich ilościach w powietrzu obecny jest też pyłek babki lancetowatej i szerokolistnej oraz w bardzo niskim stężeniu – szczawiu.

Podsumowanie - w lipcu pyli: lipa, trawy, żyto, bylica, babka, szczaw, grzyby

Sierpień

Podobnie jak w lipcu, najbardziej niebezpieczne mogą się teraz okazać grzyby, jad pszczół i os. W tym miesiącu na ogół kończy się już groźne dla alergików pylenie lipy drobnolistnej oraz traw, choć pyłek tych drugich może być jeszcze obecny w powietrzu (co prawda w małych ilościach). Dominują teraz pyłki chwastów -  w pogodne dni wciąż można się spodziewać średniego i wysokiego stężenia bylicy, pokrzywy, babki oraz komosy. Sierpień to miesiąc, w którym zaczyna kwitnąć silnie alergizująca ambrozja bylicolistna i trójdzielna, dlatego uczuleni na jej pyłek powinni uważnie śledzić kalendarz pylenia. Podsumowanie - w sierpniu pyli: bylica, pokrzywa, babka, komosa, trawy, ambrozja, grzyby

Wrzesień
W drugiej dekadzie września mogą odetchnąć z ulgą uczuleni na trawę, bylicę i zarodniki grzybów z rodzaju Alternaria, ponieważ kończą one pylić mniej więcej w tym czasie. Jednak na początku września wciąż jeszcze wdychamy pyłki niektórych chwastów; w pogodne dni można się spodziewać średniego stężenia pyłku bylicy. W małym i bardzo małym stopniu pylą jeszcze trawy, komosy, babki oraz lokalnie (zwłaszcza na zachodzie kraju, w Małopolsce i na Lubelszczyźnie) ambrozja. Początek miesiąca to szczyt pylenia tej rośliny. Alergikom wciąż zagrażają zarodniki grzybów: w najwyższym stopniu te z rodzaju Cladosporium.
Podsumowanie - we wrześniu pylą grzyby, a w pierwszej dekadzie miesiąca: bylica, komosa, babka, trawy, ambrozja, grzyby

Październik
Wczesną jesienią nie pylą już żadne drzewa, jednak w październiku nadal unoszą się w powietrzu zarodniki grzybów Cladosporium (w średnim stężeniu) i Alternaria (w niskim stężeniu). Alergikom stale zagraża też jad pszczół i os. Lokalnie uczulać może również pyłek ambrozji bylicolistnej i trójdzielnej. W niewielkim stopniu (niskim i bardzo niskim) pyli jeszcze bylica i nawłoć. W jesiennym powietrzu unosić się może również pyłek babki, szczawiu, pokrzywy i komosy, ale w ilościach nie zagrażających alergikom. Coraz więcej czasu spędzamy w pomieszczeniach, dlatego bardziej zagrażają nam teraz roztocza kurzu i alergeny zwierząt domowych.
Podsumowanie - w październiku lekko pyli: bylica, nawłoć, babka, szczaw, pokrzywa, komosa, ambrozja, grzyby (silniej)

fot. Avante Comunicação/flickr

fot. Tu Nexo De/flickr_

Jak radzić sobie z alergią:

1. Jeśli dokuczają Ci objawy alergii przede wszystkim udaj się do lekarza, by postawił diagnozę i rozpoczął odpowiednie leczenie. Dolegliwości związane z alergią wziewną są bowiem nie tylko męczące, ale mogą też przyczynić się do rozwoju niewydolności płuc lub astmy. 
2. Śledź komunikaty o pyleniu roślin oraz prognozy dla alergików.
3. W czasie wysokiego stężenia pyłków ogranicz przebywanie na dworze. Na spacer wybieraj się po obfitym deszczu (gdy powietrze jest wolne od pyłku), wczesnym rankiem lub późnym wieczorem (gdy stężenie pyłków jest najniższe). Omijaj łąki, parki i zagajniki. Chroń oczy okularami przeciwsłonecznymi.
4. Po powrocie do domu bierz prysznic, myj włosy i zmieniaj ubranie na „domowe”. Przepłukuj też śluzówki nosa i oczu roztworem soli fizjologicznej. Oczyścisz je w ten sposób z osadzonych tam pyłków, złagodzisz obrzęk i inne dolegliwości związane z katarem siennym.
5. Starannie zamykaj drzwi i okna. Zawieś w nich wilgotne, gęsto tkane firanki, które zatrzymają znaczną część pyłków. Nie otwieraj okien na noc. Zainstaluj też w domu oczyszczacz powietrza, koniecznie z filtrem przeciwpyłowym.
6. W czasie intensywnego pylenia roślin sport staraj się uprawiać w zamkniętych pomieszczeniach (w sali gimnastycznej, na basenie czy w siłowni). Jeśli jednak chcesz ćwiczyć w plenerze, rób to na korcie czy boisku ze sztuczną nawierzchnią.
7. Jeśli jesteś właścicielem ogrodu uprawiaj w nim „bezpieczne” rośliny, np.  jabłonie i inne drzewa owocowe, azalie, ostrokrzewy, magnolie, berberysy, spiree, bukszpany, budleje, hortensje, kaliny, wajgele.
8. Unikaj pokarmów reagujących z pyłkami roślin. Np. alergia na pyłek brzozy nasila się po spożyciu selera, marchwi, jabłek, kiwi i wiśni, na trawy – po zjedzeniu melona, arbuza, pomidora, ziemniaków, pomarańczy, orzechów ziemnych czy mąki, na bylicę – po konsumpcji selera lub marchewki, a na pyłek leszczyny – po orzechach laskowych. 

fot. pixabay

Wrogowie alergika:

leszczyna (Corylus), olcha (Alnus), topola (Populus), wiąz

(Ulmus), brzoza (Betula), dąb (Quercus), buk (Fagus), jesion

(Fraxinus), wierzba (Salix), bez czarny (Sambucus nigra),

lipa drobnolistna (Tilia cordata), różne gatunki traw, 

ambrozja (Ambrosia), babka (Plantago) (Plantago major),

pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), komosa biała 

(Chenopodium album), szczaw zwyczajny (Rumex acetosa),

bylica pospolita (Artemisia vulgaris)

fot. cristina.sanvito/flickr

Czy wiesz, że:

                                                                                                             
                                                                                                          fot.Torito Enamoradodelaluna/flickr

Większość roślin pyli na wiosnę, jednak niektóre gatunki 

emitują pyłki dużo wcześniej - nawet w styczniu. W 

cieplejsze słoneczne dni mogą już wtedy pylić bazie 

leszczyny (czyli wykształcone jesienią poprzedniego roku

kwiatostany męskie). Gdy po zimowym spoczynku 

temperatura wzrośnie, rozpoczyna się wegetacja – bazie się 

wydłużają i w wietrzne dni uwalniają olbrzymią ilość pyłku. W

styczniu może też zacząć pylić olcha, a także (podobnie jak

w listopadzie i grudniu) grzyby z rodzaju Aspergillus.