Słonecznik - kwiat słońca

Słonecznik zawsze patrzy w stronę słońca. Może dlatego tak się do niego upodobnił? Wystarczy jeden dorodny okaz – i już za oknem robi się słonecznie!

Te okazałe rośliny (dorastają do 2 m) kojarzą nam się z wakacjami, słońcem i letnimi upałami. Ich wielkie kwiaty o złocistych płatkach pojawiają się bowiem w środku lata i przypominają słoneczną tarczę. A łacińska nazwa słonecznika Helianthus to połączenie dwóch greckich słów: helios (słońce) i anthos (kwiat). Poza tym roślina ta zawsze zwraca się „twarzą” do słońca. Posadzona tyłem do niego, w cieniu, już w ciągu godziny zaczyna zerkać w kierunku promieni. Nocą kurczy się w sobie, by o świcie znów odwrócić kwiat ku wschodowi. W ten sposób „łapie” światło niezbędne do fotosyntezy. 

Słonecznik - Sołnka i Swarożec 
A może jest tak, jak w starej słowiańskiej legendzie, w której dziewczyna o imieniu Sołnka zakochała się w Swarożycu, bogu słońca? Ten zgodził się na jej towarzystwo pod warunkiem, że nigdy nie spojrzy mu w twarz. Sołnka przez lata usługiwała mu pokornie, aż nie wytrzymała i… pewnego dnia zerknęła Swarożcowi prosto w oczy. Za karę bóg wygnał ją z dworu, więc wróciła na ziemię by codziennie - od świtu do zmierzchu – wędrować za ukochanym. Kiedy była już starowinką Swarożec wybaczył jej świętokradztwo, pocałował i… zamienił w słonecznik, którego kwiat zawsze podąża za słońcem.

Słonecznik - kwiat pełen życia
Słoneczniki  kochamy nie tylko za urodę, ale też za pyszne, zdrowe pestki, w których – jak wierzyli Indianie – słońce przechowuje całą swą energię. Chrupali je więc, wytłaczali z nich olej i przerabiali na mąkę, z której wypiekali chleb. A naparami z płatków leczyli choroby żołądka, stawów i obniżali gorączkę. Natomiast w Europie, do której słonecznik przypłynął w XV wieku, gryzienie pestek i picie wywaru z kwiatów działało zbawiennie „na głowy bolenie i kuśki stojenie”, gdyż leczyło nadciśnienie i impotencję. Wierzenia ludowe wnet potwierdziła nauka – okazało się, że pestki mają mnóstwo witamin (zwłaszcza z grupy B), zdrowych kwasów tłuszczowych, błonnika, związków mineralnych i niestety… kalorii.  

Ich odżywcze walory doceniają też ptaki, a na kwiatach siadają pszczoły, osy i inne zapylacze – kto pierwszy, ten lepszy! Wokół słonecznika zawsze jest więc gwarno i tłoczno – to kwiat pełen życia.

Słonecznik - wymagania 

Roślina ładnie wygląda solo i w grupach, posadzona przy altankach, ścianach i płotach, a po ścięciu – w wazonie. Niskie odmiany (np. ‘Sonnengold’) można uprawiać w donicach. Miejsce powinno być słoneczne, ciepłe i osłonięte od wiatru, gdyż rośliny te mają kruche łodygi. Najlepiej rosną w żyznej, próchnicznej i przepuszczalnej ziemi. Choć lubią wodę, nie należy ich podlewać zbyt często, gdyż jej nadmiar może prowadzić do gnicia korzeni i przewracania się łodyg.
Przeważnie sadzimy w ogrodach sadzonki słoneczników, ale można też wiosną wysiać do gruntu nasiona. A potem cieszyć się widokiem kwiatów i czekać na smaczne pestki, które dopiero na przełomie sierpnia i września są w pełni dojrzałe i najlepsze w smaku.

Słonecznik - uczta dla oczu 
Nie wszystkie słoneczniki uprawiamy dla pestek, na niektóre chcemy tylko popatrzeć. Prawdziwą ucztę dla oczu zapewnią ich ozdobne odmiany, np. ‘Teddy Bear’ i ‘Sonnengold’ o pełnych kwiatach, wielobarwne ‘Ring of Fire (żółto-brązowe), ‘Floristan’ (czerwono-brązowe), ‘Bicolor’ (żółto-czerwone) oraz te obsypane licznymi drobnymi kwiatami, np. ‘Sonja’, ‘Soraya’. Nie ustępują im w niczym urodą słoneczniki ‘Sunrich Lemon’, ‘Big Smile’ czy ‘Fullsun’ o żółtych kwiatach z ciemnym środkiem. Na rynku dostępne są już odmiany kredowobiałe ('Vanilla Ice'), cytrynowe ('Sunrich Lemon'), pomarańczowe ('Holiday') i czekoladowe ('Chocolat'). Wciąż jednak najwięcej amatorów ma poczciwy klasyczny słonecznik, z żółtymi koszyczkami kwiatów pełnymi pestek – do oglądania i do chrupania.

I na koniec ofiara słonecznikowych pestek ;)

fot. wwwuppertal, www.tOrange.biz Valdemar Fishmen, TANAKA Juuyoh (田中十洋), Rachid H, Picture Esk, pizzodisevo 1937, oatsy40, Loz Pycock, Forest and Kim Starr, Counselman Collection, chipmunk, Brigitte E, Anne Davis, Swallowtail Garden Seeds, ExarchIzain /Flickr