Rozchodniki (Sedum) - piękne, choć gruboskórne

Rozchodniki to dzieci słońca - całymi dniami mogą się prażyć w jego gorących promieniach, prawie nie czując pragnienia. W dodatku natura nie poskąpiła im urody.

Niewiele bylin potrafi tak bezboleśnie przetrwać suszę, jak rozchodniki (Sedum), które gromadzą w swych mięsistych pędach i liściach zapasy wilgoci. To dzięki nim mogą przeżyć nawet dłuższy czas bez przysłowiowej szklanki wody, pięknie kwitnąc (od lipca-sierpnia do późnej jesieni) na różowo, bordowo, żółtawo lub zielonkawo.

Rozchodniki - w ogrodach i daniach

Ponoć podarował je nam Jupiter – bóg nieba, burzy i deszczu, żeby odstraszały pioruny. A nasi górale stosowali ich korzenie zamiast… ibupronu – zawieszali je sobie na plecach, by uśmierzyły bóle. Okadzali też rozchodnikami domy wierząc, że w ten sposób przepędzą choroby. A w św. Jana wieszali je pod powałą; gdy długo zachowywały świeżość, wróżyło to długie i szczęśliwe życie. 

Rozchodniki zdobią nie tylko ogrody, ale i dania. Ich soczyste, kwaskowate listki, podobne w smaku do surowych strączków fasoli, dodaje się w Danii do sałatek, zup i sosów. Spotykamy je jednak przede wszystkim w ogrodach: na rabatach, skalniakach i w donicach, gdzie wywyższają się lub płożą – zależnie od odmiany.

                     Rozchodniki - na rabatach

Rozchodniki, jak wskazuje nazwa, lubią się „rozchodzić” i rozrastać. Ale niektóre (zwane rozchodnikowcami) tworzą wysokie zwarte kępy, które na jesiennych rabatach zakwitają bukiecikami gwiazdkowatych kwiatów. Gdy gwiazdki opadną, owocostany zachowują kolor aż do przymrozków. Najpopularniejszy jest rozchodnikowiec okazały i karpacki, a najpiękniejsze odmiany to ‘Munstead Dark Red’ o purpurowych pędach i ‘Frosty Morn’ o kremowo-zielonych liściach. Rozchodnikowce najlepiej wyglądają rosnąc z przodu rabat, w towarzystwie marcinków, traw, bergenii i innych różowo-fioletowych lub srebrzystych bylin.

Rozchodniki - na dywaniku
Wiele innych rozchodników (np. biały, kamczacki) płoży się po ziemi. Niektóre (np. rozchodnik lidyjski, hiszpański) tworzą duże zwarte poduchy, inne (np. rozchodnik Siebolda) mają nieco dłuższe pędy łatwo ukorzeniające się w podłożu. Jedne i drugie latem stroją się w żółte, białe, różowe lub fioletowe kwiaty, a przez cały rok w zimozielone liście w różnych kolorach: srebrzyste (u rozchodnika łopatkowatego), czerwonawe, brązowe, a nawet trójbarwne (u odmian rozchodnika kaukaskiego), żółte (u rozchodnika kaukaskiego 'Aureum') bądź zielono-fioletowe (u rozchodnika skalnego). 

                     Rozchodniki - wśród skał i żwiru

Rozchodniki to także stali bywalcy skalniaków i rabat żwirowych. Gatunki o długich pędach malowniczo zwieszają się z murków kwiatowych, a te o delikatniejszej budowie (np. rozchodnik pierwiosnkowaty) wciskają się pomiędzy kamienie. Wielu ogrodnikom trudno wyobrazić sobie słoneczny skalniak bez żółtych poduszeczek rozchodnika ostrego. Planując kompozycję warto jednak sięgnąć również po inne gatunki i odmiany, kwitnące w różnym czasie tak, by przez całe lato cieszyć się ich pięknymi kwiatami.

Rozchodniki - tak mało im trzeba

Rozchodniki nie lubią cienia i półcienia oraz wilgotnych gleb - od nadmiaru wody gniją. Poza tym rzadko chorują i świetnie znoszą mrozy, a ośnieżone są piękną ozdobą ogrodu. Rozrośnięte 3-4-letnie kępy zaczynają jednak brzydko "łysieć" w środku. Trzeba je więc odmłodzić (i przy okazji rozmnożyć) – wysokie okazy przez podział rozrośniętych kęp, a płożące - z sadzonek pędowo-liściowych. Można też robić odkłady, przysypując pędy ziemią, a gdy wypuszczą korzenie, odcinać je od roślin macierzystych, wykopywać i przenosić w inne miejsca.

Rozchodniki - najpopularniejsze gatunki:

biały (Sedum album Laconicum), kamczacki (S. kamtschaticum Variegatum), karpacki (S. telephium), okazały (S. spectabile), ostry (S. acre), kaukaski (S. spurium), ścisty (S.reflexum), hiszpański (S. hispanicum), pierwiosnkowaty (S. primuloides), lidyjski (S. lydium), Siebolda (S. sieboldi)

Zdjęcia: julie weisenhorn, Randi Hausken, Ali Eminov, Leonora (Ellie) Enking, David Brookes, Chesapeake Bay Program, Nicholas Turland, Thistle-Garden, pverdonk, Herry Lawford, cultivar413 / Flickr